Af en toe verschijnen er berichten over nieuwe sneeuwrecords in Europa. Toch is dat lang niet altijd goed nieuws voor fervente wintersportliefhebbers. De algemene trend toont namelijk aan dat de klimaatverandering een enorme impact heeft op de witte bergtoppen. Deze explainer legt uit wat de gevolgen zijn en welke toekomstperspectieven skigebieden nog hebben.
Volgens professor Kees de Lange hebben we het punt bereikt waarop extra CO₂ eigenlijk niet meer bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Maar hij krijgt voor die stelling weinig steun bij klimaatwetenschappers die we contacteerden. Op zichzelf is het wel degelijk denkbaar dat er ooit een punt komt waarop extra CO₂ nog nauwelijks verschil maakt. Maar klimaatwetenschappers denken dat we dat punt pas bereiken als er 4000 parts per million CO₂ in de atmosfeer zitten, terwijl we vandaag rond de 500 ppm zitten.
Een Nederlandse opiniewebsite beweert dat windenergie koeien doodt door zwerfstroom. Via aardpennen zouden windmolens overtollig stroom in de grond lozen. Dat klopt niet. Koeien kunnen last hebben van zwerfstroom, maar dit komt niet door windmolens. Zwerfstroom ontstaat vooral door stroomfouten, zoals slecht geïsoleerde of beschadigde elektriciteitskabels.
Volgens een virale video veroorzaakt de energieverwerking bij zonnepanelen gezondheidsrisico’s. Maar dat kan enkel wanneer er een extreem magnetisch veld uit voortkomt. Bij een goede installatie voor zonnepanelen is het veld daar niet sterk genoeg voor. Plaatsers en netbeheerders moeten zicht aan limieten houden die de blootstelling beperken.
In een videoclip op sociale media beweert de gewezen Amerikaanse weerman John Coleman dat de mens geen invloed heeft op klimaatveranderingen. Deze uitspraak klopt niet. Want een toename van broeikasgassen veroorzaakt de huidige klimaatverandering. En die stijging is het gevolg van menselijke activiteiten.
Naar aanleiding van de klimaattop stelde Greenpeace dat een kleine belasting op zeven olie- en gasbedrijven 2000% meer zou opleveren dan het klimaatfonds van de VN. Dat klopt, althans op basis van de huidige cijfers. Want het VN-fonds staat nog maar in de beginfase en kan dus nog wijzigen. Experten twijfelen bovendien aan de haalbaarheid van de ‘kleine’ belasting, die 10% tot 100% van de bedrijfswinsten zou omvatten.
Geo-engineering, cloud seeding of weermodificatie, het zijn termen die op sociale media vaak onterecht opduiken wanneer gebieden getroffen worden door hevig noodweer of intense neerslag. Wat houden die termen nu precies in? Deze explainer legt het uit.
'2024 is nu al het natste jaar ooit in België,’ zegt het KMI. In andere delen van Europa waren er de afgelopen maanden zware overstromingen, met veel schade en soms zelfs doden als gevolg. Door klimaatverandering worden overstromingen erger. Maar hoe kan dat? Het regende toch ook al voordat er klimaatverandering was? In deze explainer lees je hoe klimaatverandering een impact heeft op overstromingsgevaar en welke risico’s er zijn voor België.
Beelden van een gestrande potvis in Bakoe, waar de klimaattop plaatsvindt, gaan rond op sociale media. In reacties vragen mensen zich af of de potvis echt is. Het gaat echter om een realistisch standbeeld van Belgische makelij.
Volgens sociale mediagebruikers zouden China en de VS de klimaatdoelstellingen van de VN niet meer ondersteunen. Zo zou alleen de Europese Unie overblijven als voortrekker van een positief klimaatbeleid. De twee grootste uitstoters, samen met nog 193 partijen, scharen zich voorlopig wel nog steeds achter het klimaatakkoord van Parijs.
Op sociale media circuleren heel wat berichten over het aantal aanwezigen op de klimaattop in Bakoe. Een bericht op Facebook en X zegt dat de meeste leiders van rijke landen hebben afgezegd: ‘USA, China, Brazilië, Argentinië, Frankrijk, Duitsland, Japan… Komen niet.’ Er zijn minder staatshoofden aanwezig dan op de vorige klimaattop. Maar met uitzondering van Argentinië zijn deze landen wel degelijk vertegenwoordigd op de klimaatconferentie.
Online valt soms te lezen dat de ijsplaat rond Antarctica groeit en de temperatuur van het continent afkoelt. Dat zou bewijs vormen tegen de klimaatopwarming. Maar beide beweringen kloppen niet. De stelling dat de ijskap er zou toenemen, is gebaseerd op een verkeerde interpretatie van een studie. En een tijdelijke lokale afkoeling in West-Antarctica vormt nog geen bewijs tegen de klimaatopwarming.
Op sociale media gaat rond dat windmolens voor enorme milieuvervuiling zorgen. Aanleiding van die bewering is het nieuws over een afgebroken windmolenpiek die terechtkwam in zee. Het klopt dat midden juli voor de kust van Nantucket (VS) een windturbineblad is afgebroken, maar zoiets gebeurt zelden. Volgens experten zal de impact van een dergelijk incident op het mariene milieu ook beperkt zijn.
Op X circuleert een tabel uit een rapport van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, die de verwachte toename of afname van verschillende natuurrampen weergeeft. Opvallend is dat data over hevige neerslag, overstromingen en branden ontbreken. Sommige berichten concluderen dat er daarom geen toename van deze rampen is. Maar dat klopt niet. Door variaties in meetmethodes wereldwijd is het moeilijk om op globale schaal conclusies te trekken. Regionale cijfers die wél beschikbaar zijn, wijzen net op een toename van natuurbranden en overstromingen.
Volgens berichten op sociale media zou een nieuwe studie aantonen dat iedereen die binnen een straal van tien kilometer van windturbines woont ernstige gezondheidsproblemen kan verwachten. Dat klopt niet. De studie in kwestie onderzocht de effecten van windturbines op dieren en grondwater, niet op mensen. De inhoud en kwaliteit van de studie doen ook veel vragen rijzen.
In juli kon een cruiseschip enkele havens niet aandoen door de ijssituatie in Groenland. Een alternatieve blogsite ziet hierin een indicatie dat het ijs toeneemt en de Noordpool afkoelt. Dat klopt niet. Zowel het zee- als het landijs in Groenland neemt af. Sinds 2012 schommelen de temperaturen, met op sommige plekken een tijdelijke afkoeling. Maar dat wijst nog niet op het einde van de klimaatopwarming.
Volgens de website van Plopsaland zou De Panne een bijzonder microklimaat hebben waardoor er meer zonneschijn is en minder kans op regen. Dat klopt: uit waarnemingen blijkt dat de Belgische kust koelere zomers heeft, zachtere winters, meer zonneschijn en minder neerslag. Enkele lokale effecten zorgen voor dit microklimaat.
Door het hitte-eilandeffect kan het in steden enkele graden warmer zijn dan in plattelandsgebieden. Volgens een YouTube-documentaire zouden de globale temperatuurmetingen daarom niet correct zijn. Dat klopt niet. Weerstations die de globale temperatuur meten, hangen meestal in open plekken zoals parken waardoor het effect miniem is. Om rekening te houden met zaken als verstedelijking worden temperatuurmetingen gecorrigeerd.
Een YouTube-documentaire stelt dat in de afgelopen 600 miljoen jaar het CO₂-niveau veel hoger geweest is dan het nu is. Zelfs met de contributie van industrie, zouden we momenteel op een laag niveau zitten. Het huidige niveau is inderdaad lager dan honderden miljoenen jaren geleden, maar toen was het veel warmer en leefden er geen mensen. Sinds het onstaan van de mens is het CO₂-niveau nu op zijn hoogst en neemt het ook sneller toe dan voordien door menselijke activiteiten, zoals de verbranding van fossiele brandstoffen.
Volgens een post op Instagram zou CO₂ niet zorgen voor opwarming van de aarde, omdat vroeger eerst de temperatuur van het klimaat toenam en daarna pas het CO₂-gehalte steeg. Dat klopt niet: CO₂ zorgt voor een broeikaseffect waardoor de aarde warmte vasthoudt. Bij de afwisseling van ijstijden en interglacialen gaat een temperatuurstijging wel vooraf aan een CO₂-stijging, maar de toename aan CO₂ versterkt de opwarming. De huidige opwarming is te wijten aan de uitstoot van broeikasgassen door de mens en niet aan natuurlijke fenomenen.
Volgens een veelbekeken documentaire zitten we geologisch gezien niet in een tijdperk met uitzonderlijke opwarming. 100 miljoen jaar geleden zou het meer dan 5°C warmer geweest zijn. Dat klopt, maar toen zag de aarde er helemaal anders uit. De huidige opwarming is door de mens veroorzaakt en volstrekt zich aan een hogere snelheid dan in de tijd van de dino’s. De opwarming is volgens wetenschappers schadelijk voor de mens.
Sommige luchtvaartmaatschappijen bieden de mogelijkheid om de individuele uitgestoten CO₂ van je vlucht te compenseren door een extra bedrag te betalen. Maar de vrijwillige bijdragen van passagiers zijn niet voldoende. Koolstofcompensaties die naar bosbouw- en -beschermingsprojecten gaan, vertonen enkele gebreken. Volgens experten zijn er betere alternatieven, zoals investeren in biobrandstof.
Op boerenprotesten en op social media gaat een poster rond met percentages over de toe- en afname van de stikstofuitstoot voor vier sectoren. In de luchtvaart, wegtransport en bij huishoudens zou die uitstoot sterk gestegen zijn, terwijl er voor de veeteelt net een daling is. Het klopt dat de landbouwsector voor een afname van de stikstofuitstoot zorgde, maar ook in andere sectoren was een daling merkbaar. De veeteelt blijft bovendien verantwoordelijk voor het grootste deel van de totale uitstoot.
Volgens Jeremie Vaneeckhout (Groen) is België wereldkampioen in het uitdelen van fossiele subsidies. Als je kijkt naar de uitgaven aan fossiele brandstoffen per inwoner staat België onder de Europese lidstaten op plaats één. Maar veel hangt af van wat je als fossiele subsidies beschouwt. Wereldwijd staan de oliestaten in ieder geval met stip op een. Wereldkampioen is ons land dus niet.
Op Facebook deelde Mieke Schauvliege van Groen dat de rijkste 10% van de wereld verantwoordelijk is voor de helft van de wereldwijde CO₂-uitstoot. Dat klopt: het percentage wordt bevestigd door verschillende rapporten. Het houdt wel geen rekening met andere broeikasgassen, die ook bijdragen tot klimaatopwarming.
Een fotocollage waarop je zwerfvuil in een park in Lausanne ziet, wordt gretig gedeeld op Facebook en X. Maar de info klopt niet. Het zwerfvuil komt niet van klimaatactivisten. Wel van onzorgvuldige mensen die een park in Lausanne bezochten.
Op X circuleren berichten die beweren dat voor de fundering van een windmolen 600 ton ijzer en cement nodig is. Ook zouden windmolens “bijna altijd in landbouw- of ongerepte grond” worden geplaatst. Maar dat klopt niet, voor de fundering van windturbines is er in de eerste plaats beton en staal nodig. Bovendien is hiervoor geen 600 ton, maar tussen de 1100 en 1300 ton beton en 45 tot 110 ton staal nodig. Windturbines worden meestal in haven- of industriegebied gebouwd, niet in “ongerepte grond”.
Verschillende berichten op sociale media zien een verband tussen windmolenparken en de dalende populatie van noordkapers voor de kust van de VS. Die berichten begonnen te circuleren na het verschijnen van een online documentaire. Verschillende experten stellen dat er geen bewijs is voor dit verband. De belangrijkste doodsoorzaken zijn scheepsbotsingen, verstrengeling in netten en klimaatverandering.
Op Instagram gaat rond dat CO₂ (koolstofdioxide) louter voeding voor planten is. Het klopt dat planten CO₂ nodig hebben om te groeien en dat een stijgend CO₂-niveau zorgt voor toenemende groei bij de meeste planten. Maar het CO₂-bemestingseffect valt niet los te koppelen van andere effecten die gepaard gaan met een stijgend CO₂-niveau en de opwarming van de aarde, zoals watertekort en afnemende biodiversiteit. Deze effecten zullen op hun beurt een invloed hebben op de groei van planten.
Een veel gedeelde Instagramvideo zou kerkhoven tonen vol met elektrische wagens die zich in Europa zouden situeren. Dat klopt niet. De afbeeldingen van de ‘autokerkhoven’ komen niet uit Europa, maar uit China. De foto’s tonen elektrische wagens op parkings in Hanghzou. Die auto’s zijn niet omwille van technische redenen achtergelaten, maar uit commerciële redenen.
Volgens onderzoeker Stijn Bruers heeft het eitje van de lokale kippenboer nog steeds een hogere klimaatimpact dan een Mexicaanse avocado. Ondanks het verschil in berekeningswijzen en voedingswaarden lijkt het Belgische eitje inderdaad zowel een hogere CO2-uitstoot als een groter landgebruik te bevatten. De impact van de export van Mexicaanse avocado’s per schip compenseert dit verschil niet.
Een video van de Amerikaanse presentator Glenn Beck beweert dat een aantal steden tegen 2030 ambitieuze doelstellingen willen behalen zoals 0 kg vleesconsumptie en 0 particuliere voertuigen. Enkele Nederlandstalige artikelen verwijzen naar de video om te stellen dat Europese steden daarom van plan zijn om vlees, zuivel en privéauto's te verbieden. Dat klopt niet. Steden kunnen dit niet verbieden: het rapport waarop deze claim gebaseerd is, dient enkel als analyse en houdt geen enkele verplichting in.
Online gaan beelden rond die zouden aantonen dat de bosbranden in Hawaï veroorzaakt werden door laserstralen van zogenaamde ‘directed energy weapons’. De berichten op sociale media impliceren dat de natuurbranden met opzet werden aangestoken door overheidsinstanties. Analyse van de beelden toont aan dat het gaat om misleidende video’s en afbeeldingen.
Op sociale media circuleert een bericht dat stelt dat het voltanken van één Boeing 747 evenveel broeikasgassen uitstoot als een boer die 20.000.000 liter melk en 132.000 kilogram vlees produceert. Maar de vergelijking loopt spaak: een volle tank van een Boeing zorgt voor minder uitstoot (1 miljoen kg broeikasgassen) dan het produceren van deze hoeveelheden melk en vlees (76 miljoen kg).
In een interview met De Tijd stelt voedingswetenschapper Louise Fresco dat voor een plantaardig dieet "ongeveer een kwart meer landbouwgrond nodig is". Het cijfer is gebaseerd op een vergelijking in de hoeveelheid akkerland tussen een plantaardig dieet en een scenario met minder dierlijke consumptie. Maar akkerbouw is slechts een deel van de totale landbouwgrond. Kijkende naar het volledige grondgebruik, zorgt een plantaardig dieet voor ongeveer de helft minder landbouwgrond.
Een reportage van Terzake stelde dat de 20 rijkste industrielanden 80 procent van de door de mens veroorzaakte broeikasgassen uitstoten. Naar welke landen verwezen werd, is onduidelijk. Een berekening van de 20 landen met het hoogste bbp per capita, het hoogste bbp en de G20 levert een uitstoot op van respectievelijk 18, 70 en 73 procent in plaats van 80 procent.
Op sociale media circuleerde afgelopen weken een bericht dat er 800 privévliegtuigen naar de klimaattop in Egypte gevlogen zouden zijn. Volgens een website die vluchten opvolgt, klopt dit niet en gaat het om 82 privévliegtuigen.
Op Twitter gaat een grafiek rond die zou aantonen dat er momenteel meer ijs op de Noordpool ligt dan tien jaar geleden. In 2012 was de ijsoppervlakte inderdaad kleiner. Het was een recordjaar voor het Arctisch gebied, met zeer warme temperaturen op de Noordpool. Om over een tendens te spreken, moeten we kijken naar een periode van enkele tientallen jaren. Daaruit blijkt dat 2012 een uitschieter was en het Noordpoolijs sinds 1980 een dalende trend kent.
Op sociale media circuleren berichten dat elektrische wagens schadelijk zijn voor het milieu. De oorzaak hiervan zouden de accu’s van elektrische auto's zijn. Zo zou 200.000 kg grond uitgegraven worden om één accu te maken. Hoeveel grond verwerkt moet worden voor één batterij valt moeilijk te achterhalen. Maar volgens verschillende experts zijn de cijfers die rondgaan een overschatting. In totaliteit is een elektrische wagen milieuvriendelijker dan een wagen op fossiele brandstof. Want na enkele duizenden kilometers rijden, compenseert een elektrische wagen de milieulast van de productie.
Volgens de Nederlandse website OpinieZ ontdekte ‘The Turbine Group’, een groep Noorse onderzoekers, dat windmolens 62 kilogram per jaar per turbine aan microplastic verliezen in het milieu. Zij gebruikten hiervoor een onderzoeksrapport van de Universiteit van Strathclyde. De gegevens uit de Strathclyde studie werden echter onjuist toegepast. De werkelijke cijfers voor erosiemateriaal bij windturbines liggen veel lager.
Tal van ruimtevaartorganisaties maken zich zorgen over het groeiende gevaar van ruimtepuin, zowel voor de bemande als onbemande ruimtevaart. De film Gravity toont de gevolgen van een botsing met dat puin: vernielde satellieten zetten een kettingreactie in gang die uiteindelijk tot de vernietiging van het ISS leidt. Hoe gevaarlijk zijn zulke botsingen eigenlijk en hoe realistisch is dat filmscenario?
Volgens berekeningen van Groen verdwijnt er dagelijks 7 hectare groen onder beton. Verschillende media berichtten hierover, maar klopt het ook?
Zonnepanelen zijn over de hele lijn goed voor het milieu. De volledige energieopbrengst zou namelijk veel hoger zijn dan de energie die komt kijken bij de fabricage en vernietiging van de panelen. Klopt dat wel?
Europa wordt strenger: tegen 2030 moeten klassieke auto’s een pak minder vervuilen. Dat opent deuren voor de elektrische wagen, die als het ideale alternatief wordt beschouwd. Maar zijn deze echt wel milieuvriendelijker dan de klassieke wagen? Wij zochten het uit.
Nadat verschillende nieuwsmedia bericht hadden dat juli 2019 wereldwijd de warmste maand ooit gemeten was, reageerde klimaatscepticus Jan Jacobs op twitter, waar hij beter bekend is onder het pseudoniem “ockhams-scheermes”, dat de satellietgegevens dit tegenspreken. Wat is daarvan aan? Volgens Joris Meys, wetenschapper aan de UGent, vergelijkt Jacobs “appelen met pinguins”.
In het IPCC-rapport staat dat menselijke activiteiten een opwarming van ongeveer 1°C hebben veroorzaakt sinds de pre-industriële tijd
Thunberg noch haar familie hebben geld bij elkaar gezocht voor een marketingbedrijf, noch hebben ze centen verdiend aan het klimaatactivisme van Greta.
Een van onze lezers, Wim A, vroeg zich af of het klopt dat de aarde eerder afkoelt dan opwarmt. Hij stelde die vraag na het lezen van een artikel op de website ‘technocracy.news’ over recent NASA onderzoek. Dat onderzoek, gebaseerd op data van een satelliet, toont aan dat de bovenste laag van onze atmosfeer, de thermosfeer, afkoelt. Ze staat zelfs op het punt kouder te worden dan ooit gemeten sinds het begin van het ruimtevaarttijdperk. Koelt de aarde dan ook af?
Soms kunnen gletsjers tijdelijk weer wat groeien, ondanks de wereldwijde opwarming van het klimaat.