In een reportage van Terzake over klimaatschade in het Globale Zuiden van 7 november 2022 stelde VRT NWS wetenschapsjournalist Stijn Vercruysse dat Afrikaanse landen veel harder getroffen worden door klimaatverandering dan de landen die het meeste uitstoten: “De 20 rijkste industrielanden zijn verantwoordelijk voor 80 procent van de door de mens uitgestoten broeikasgassen in de atmosfeer. Die zijn de oorzaak voor de klimaatverandering. Als je kijkt naar Afrika, dat heeft amper 4 procent uitgestoten.”

De maatstaven voor rijkdom verschillen

Het is moeilijk te bepalen welke landen de 20 rijkste industrielanden zijn. factcheck.vlaanderen nam contact op met Vercruysse, maar ontving bij publicatie van dit artikel geen antwoord.

Vaak gebruikte maatstaven om de rijkdom van landen te meten, zijn het bruto binnenlands product (bbp) en het bbp per inwoner. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) definieert het bbp als de totale waarde van consumptiegoederen en diensten dat binnen een land in een afgebakende periode wordt geproduceerd. Het bbp per inwoner toont die waarde relatief aan het bevolkingsaantal van een land.

Er zijn verschillende berekeningen van de bbp. De Wereldbank gebruikt haar gegevens van de nationale rekeningen en gegevensbestanden van nationale rekeningen van de Organisatie voor Economische Ontwikkeling en Samenwerking (OESO).

De Verenigde Naties (VN) maken jaarlijks een rapport op basis van de gegevens die nationale statistiekbureaus of centrale banken aan de VN rapporteren. Dat vullen ze aan met de gegeven van de Wereldbank en het IMF. De gegevens van het IMF zijn in oktober 2022 gepubliceerd en daarmee het recentst.

Op basis van de cijfers van het IMF zijn de 20 landen met hoogste bbp: de Verenigde Staten, China, Japan, Duitsland, India, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Canada, Rusland, Italië, Iran, Brazilië, Zuid-Korea, Australië, Mexico, Spanje, Indonesië, Saudi-Arabië, Nederland en Turkije.

De landen met het hoogste bbp per inwoner zijn Luxemburg, Ierland, Noorwegen, Zwitserland, Qatar, Singapore, de Verenigde Staten, Ijsland, Australië, Denemarken, Canada, Zweden, Nederland, Israël, Oostenrijk, Finland, België, Duitsland, de Verenigde Arabische Emiraten en San Marino. 

Naast deze groep landen zou de uitspraak ook over de G20 kunnen gaan. Dat is een platform van de belangrijkste wereldeconomieën. De leden zijn Argentinië, Australië, Brazilië

Canada, China, Duitsland, Frankrijk, India, Indonesië, Italië, Japan, Mexico, Rusland, Saudi-Arabië, Turkije, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika, Zuid-Korea en de 27 lidstaten van de Europese Unie. 

De 20 landen met het hoogste bbp stoten 70 procent van de broeikasgassen uit

Op basis van de data explorer van Climate Watch dat open data beschikbaar maakt, is het mogelijk om te kijken hoeveel deze landen tezamen uitstoten. Climate Watch is een online platform om inzichten te bieden in klimaatveranderingen en wordt beheerd door de ngo World Resources Institute in samenwerking met de VN, de Wereldbank, Google en verschillende wetenschappelijke instituten.

De data komt van wat overheden officieel aangeven, van instituties zoals de VN en de Wereldbank en van wetenschappelijke instituten. De meest recente gegevens zijn van 2019. De meeteenheid is miljoen ton koolstofdioxide-equivalenten (MtCO₂e), dat dient om de door mens uitgestoten broeikasgassen te vergelijken op basis van hun potentie om de aarde op te warmen. Voor emissiedata per land wordt gekeken naar de uitstoot door productie binnen de grenzen van een land.

De wereldwijde uitstoot bedraagt 49758,2 MtCO₂e per jaar. Het aandeel van de G20 landen, inclusief alle EU-lidstaten, daarin is 72,5 procent (een uitstoot van 36089,7 MtCO₂e).

De 20 landen met het hoogste bbp stoten tezamen 34787,7 MtCO₂e uit, dat is 69.9 procent van het wereldwijde totaal. De twee landen die het meeste uitstoten zijn China (24,2%) en de VS (11,6%).

De uitstoot van de landen met het hoogste bbp per inwoner staat met 18,1 procent het verst van 80 procent. Dat is wel zonder San Marino omdat Climate Watch daar geen cijfers voor had.

De landen van het continent Afrika zijn samen verantwoordelijk voor 7,5 procent van de menselijke uitstoot. Iets hoger dus dan de 4 procent waarvan sprake in Terzake.

Conclusie

De 20 rijkste landen stoten minder dan 80 procent van de door de mens veroorzaakte broeikasgassen uit. De G20 stoot ongeveer 73 procent uit, de landen met hoogste bbp ongeveer 70 procent en de landen met het hoogste bbp per inwoner ongeveer 18 procent.