Diverse nieuwskanalen, waaronder De Morgen en Het Nieuwsblad, berichtten recent dat Greg Van Avermaet ervan uitgaat dat zijn immuunsysteem verstoord is door het coronavaccin dat hij toegediend kreeg. Volgens de wielrenner zou zijn tegenvallende plaats in de Benelux Tour, waar hij als 104^de eindigde, daar een gevolg van zijn.

Alternatieve nieuwssites, zoals Artsen Voor Vrijheid en 9 For News, zagen Van Avermaets uitspraken als een aanleiding om de veiligheid van coronavaccins in twijfel te trekken.

Pfizervaccin op grote schaal getest en veilig bevonden

Laat ons beginnen met een algemene vaststelling. Het Pfizervaccin tegen COVID-19, het type vaccin dat Greg Van Avermaet kreeg, is al op heel grote groepen mensen onderzocht. Zo verscheen recent een studie over het thema in het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift The New England Journal of Medicine, gebaseerd op grote hoeveelheden data uit Israël.

Uit dat onderzoek bleek dat het vaccin slechts zelden tot ernstige of langdurige bijwerkingen leidt. In dat opzicht heeft iedereen, ook sporters, er baat bij zich te laten vaccineren. Een groep van medische beroepsverenigingen uit de Verenigde Staten raadde in een statement alvast alle sporters aan om zich laten vaccineren.

Weinig onderzoek naar coronavaccins bij topsporters

Het klopt inderdaad wel dat er weinig onderzoek is naar de COVID-19-vaccins bij (top)sporters. Maar op basis van de informatie die op dit moment beschikbaar is, zijn er weinig redenen om te denken dat atleten gevoeliger zouden zijn voor ernstige of langdurige bijwerkingen van het vaccin.

Onderzoek naar andere vaccins wijst niet op bijzondere bijwerkingen voor sporters

Eerdere studies naar andere vaccins tonen in ieder geval niet aan dat sporters gevoeliger zijn voor zware bijwerkingen. Bij een onderzoek uit 2020 naar griepvaccins werd een groep atleten en een controlegroep van niet-atleten gevaccineerd. Daarna werd de immuunrespons gemeten en bijwerkingen in kaart gebracht.

In de studie bleek dat atleten net een sterkere immuunrespons verwierven, zonder dat dit leidde tot ernstigere bijwerkingen. Ze maakten dus meer antilichamen en T-cellen die reageren tegen griepvirussen, maar hadden niet meer last van hun vaccinatie.

Kleine kans op hartspierontsteking na coronavaccinatie

Gevaccineerde atleten houden wel best rekening met een aantal problemen en risico’s, maar die zijn niet van de aard die in artikels over Van Avermaet gesuggereerd wordt.

Heel zelden, bij minder dan 5 per 100.000 mensen gevaccineerd met het Pfizervaccin, kan er wel een ontsteking van de hartspier optreden. Dit is belangrijk voor sporters, want als iemand met een hartspierontsteking sport bestaat er een kans op het optreden van hartritmestoornissen. Daarom raden cardiologen aan om het de eerste dagen na vaccinatie enigszins rustig aan te doen.

Dit soort hartspierontsteking kan heel wisselende symptomen geven, gaande van pijn op de borst of vermoeidheid tot levensbedreigende ziekte. Hoewel dit relevant is voor sporters, gaat het dus niet om een verstoring van het immuunsysteem zoals gesuggereerd wordt in de context Van Avermaets problemen.

Specifieke situatie van Van Avermaet moeilijk te beoordelen

Van Avermaet zou ruim twee maanden geleden gevaccineerd zijn. Nu zou zijn immuunsysteem tegen een bepaalde tegenstander reageren, zo schreef Artsen Voor Vrijheid.

In principe is het onmogelijk dat Van Avermaets immuunsysteem nog tegen delen van het vaccin reageert. Het mRNA in het Pfizervaccin breekt immers over enkele uren of dagen af. De S-eiwitten wordt dus maar een korte tijd aangemaakt in de cellen en verdwijnen daarna ook weer uit het lichaam. Enkele maanden na de vaccinatie blijft in het lichaam dus niets meer over van het vaccin zelf.

Hoe de vork precies in de steel zit kunnen we met de beperkte informatie in het originele nieuwsbericht van het Nieuwsblad niet weten. Dat Van Avermaet’s immuunsysteem ergens tegen “vecht” zou verschillende dingen kunnen betekenen. Het immuunsysteem “vecht” bijvoorbeeld op het moment dat er een vaccin wordt toegediend.

Pfizervaccin niet gelinkt aan auto-immuunstoornissen

Maar het immuunsysteem treedt ook in actie bij bijvoorbeeld een simpele verkoudheid, bij een ander soort infectie of bij auto-immuunstoornissen. Dit laatste betekent dat het immuunsysteem tegen een onderdeel van het eigen lichaam reageert.

Het Europese geneesmiddelenagentschap EMA, dat het Pfizervaccin testte en goedkeurde voor gebruik in de EU, stelde geen auto-immuunstoornissen vast als bijwerking.

Volgens een statement van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zou het vaccin van Johnson & Johnson wel het zeldzame Guillain-Barré-syndroom kunnen veroorzaken. Daarbij valt het immuunsysteem bepaalde delen van het zenuwstelsel aan. Bij mRNA-vaccins, zoals het Pfizervaccin dat Van Avermaet kreeg, ziet de WHO geen problemen met het Guillain-Barré-syndroom.

COVID-19 zelf schadelijker voor sporters dan vaccin

Coronavaccins kunnen dus in zeldzame gevallen problemen opleveren voor sporters, al gebeurt dat wellicht niet op de manier die Van Avermaet zelf suggereerde en die door verschillende alternatieve nieuwssites werd opgepikt.

Het is echter belangrijk te beseffen dat het coronavirus zelf schadelijker kan zijn voor sporters dan vaccinatie. In het eerder vermelde onderzoek uit de New England Journal of Medicine werd ook bestudeerd hoe vaak bepaalde gezondheidsproblemen door het SARS-CoV-2-virus veroorzaakt worden. Daar zag men dat hartspierontsteking mogelijk zelfs nog iets vaker optreedt bij COVID-19 dan na vaccinatie.

Ook pericarditis, ontsteking van het vlies dat rond het hart zit, hartinfarcten en longembolen komen veel vaker voor bij COVID-19 dan na vaccinatie. Zelfs het Guillain-Barré-syndroom kan veroorzaakt worden door COVID-19, veel vaker zelfs dan na vaccinatie.

Conclusies

Dat Greg Van Avermaet met gezondheidsproblemen en tegenvallende sportprestaties worstelt, kan lang niet met zekerheid gelinkt worden aan het Pfizervaccin tegen COVID-19 dat hij maanden geleden toegediend kreeg. Het Pfizervaccin kan wel zeldzame bijwerkingen veroorzaken die relevant zijn voor sporters, maar wellicht niet op de manier die gesuggereerd wordt in de berichtgeving over Van Avermaet. Bovendien is COVID-19 voor sporters wellicht heel wat gevaarlijker dan de zeldzame bijwerkingen die bij de vaccins horen.