Nee, de digitale euro legt geen spaarverbod op of houdt je aankopen niet bij

De Raad van Bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB) heeft op 30 oktober 2025 aangekondigd dat het project voor Central Bank Digital Currency (CBDC) of gewoonweg de digitale euro in de volgende fase gaat. Na de voorbereidingen die in november 2023 begonnen, werkt het Eurosysteem nu aan de technische voorbereidingen voor een mogelijke lancering in 2029.

Maar wat is die digitale euro nu eigenlijk? Online circuleren heel wat vragen, zorgen en helaas ook misinformatie over dit project. Daarom verzamelden we de meest voorkomende beweringen en geven we hieronder antwoorden.

Wat is de digitale euro en waarom wil de ECB die invoeren?

De Europese Centrale Bank wil in essentie een digitale versie van contant geld introduceren. “Het zou een aanvulling zijn op bankbiljetten en munten en Europeanen een extra betaalmiddel geven,” aldus de ECB op haar website.

Maar is dat wel nodig? We kunnen vandaag al online betalen met bankkaarten en apps zoals Payconiq. Welk probleem zou een digitale euro dan precies oplossen?

Volgens de ECB is het grootste voordeel dat een digitale euro, net als cash, overal in de eurozone bruikbaar zou zijn. Nu verschillen betalingssystemen nog per land en per bank, waardoor reizigers soms hinder ondervinden. De digitale euro moet die versnippering helpen wegwerken.

Is er nood aan een digitale euro?

Volgens Febelfin, de federatie van de Belgische banken, biedt een digitale euro geen duidelijke meerwaarde. In een opiniestuk stelt BNP Paribas Fortis-CEO Michaël Anseeuw dat Europa minder afhankelijk wil zijn van buitenlandse spelers zoals Visa en Mastercard, maar dat dit niet per se een volledig nieuwe munt vereist.

Ook de ECB noemt dit als een belangrijk argument. Volgens de bank is Europa momenteel sterk afhankelijk van internationale, vaak Amerikaanse, betaalnetwerken zoals Apple Pay en PayPal. Daardoor is de Europese betaalmarkt minder autonoom dan gewenst.

Onderzoeker Zeno Vanhoyland van de KU Leuven benadrukt dat meer dan de helft van de Europese betalingen via Amerikaanse systemen verloopt. “Het is dus eigenlijk een tegenreactie op de Amerikaanse spelers als Visa en Mastercard,” aldus Vanhoyland.

Via de digitale euro kan de EU al je transacties bekijken

Verschillende gebruikers op sociale media waarschuwen dat de ECB via de CBDC zou kunnen zien welke aankopen iemand doet. “Ik zie bekommernissen dat het een soort methode tot massasurveillance zou zijn”, vertelt Zeno Vanhoyland. “Gelukkig zitten we in de EU, waar privacy hoog op de agenda staat”, stelt Vanhoyland gerust.

Hij legt uit dat we zo’n CBDC-rekening niet rechtstreeks bij de ECB zouden afsluiten, maar bij een commerciële bank. Die maakt vervolgens een unieke code aan, gelinkt aan jouw rekening en identiteitskaart, zodat er maar één van kan bestaan. De ECB krijgt enkel die code te zien. De informatie over aankopen blijft bij je eigen bank.

In het oorspronkelijke ontwerp van de digitale munt hamert de ECB op privacy. Ze belooft “de verwerking van persoonsgegevens tot een minimum te beperken, dat wil zeggen: tot wat noodzakelijk is om de goede werking van de digitale euro te waarborgen.”

Op termijn moet de digitale euro contant geld vervangen

De Nederlandse journalist en opiniemaker Arno Wellens spreekt zich al enkele jaren uit tegen de digitale munt. Hij voorspelt dat de ECB nadrukkelijk cash geld wil doen verdwijnen en vervangen door hun digitale munt.

Hoewel het aantal digitale betalingen inderdaad toeneemt, is het verdwijnen van bankbiljetten nog lang niet aan de orde. De ECB spreekt meermaals over een "aanvulling op contant geld" en onder die voorwaarde gaf de Raad van Bestuur van de Europese Centrale Bank ook toestemming voor de volgende stap in het project.

Sparen wordt verboden

In een interview verwijst Arno Wellens naar een limiet van 3.000 euro, waardoor sparen volgens hem onmogelijk zou worden. De ECB spreekt inderdaad over een mogelijke limiet. Dit om te vermijden dat de digitale euro gebruikt wordt als spaarmiddel in plaats van als betaalmiddel.

Dat betekent echter niet dat sparen verboden is. Het zou gewoon niet kunnen op die digitale eurorekening, maar blijft wel mogelijk bij je eigen commerciële bank. Wie zo’n Europese rekening zou openen, stort er een bedrag op om mee te betalen. Is dat bedrag opgebruikt, dan kunnen geen verdere betalingen worden gedaan, vergelijkbaar dus met een prepaidkredietkaart.

De ECB zou beperken wat je kan kopen met je geld

Naast zorgen over surveillance en het verdwijnen van contant geld, is ‘programmeerbaarheid’ een van de meest voorkomende bezorgdheden. In deze Facebookpost staat dat een digitale munt “kan leiden tot scenario’s waarin bepaalde sectoren (alcohol, brandstof, vlees, gokken) beperkt of uitgesloten worden”. De maker van de post geeft toe dat hij zich baseert op ChatGPT, wat niet meteen een betrouwbare bron is. Dezelfde claim duikt ook op in andere berichten en TikTokvideo’s.

Die bezorgdheid werd al in 2023 aangekaart door de ECB zelf, in het voorstel voor een verordening betreffende de digitale euro: “De digitale euro zou geen programmeerbaar geld zijn en zou daarom niet kunnen worden gebruikt om de uitgave ervan te beperken of naar specifieke goederen of diensten te leiden. Als digitale vorm van de eenheidsmunt moet de digitale euro volledig fungibel zijn.”

“Die bezorgdheid is niet gefundeerd, dat klopt totaal niet,” zegt Zeno Vanhoyland. De taken van de ECB zijn strikt omschreven. Daaronder valt bijvoorbeeld het uitgeven van bankbiljetten. “Om binnen dat takenpakket en dus binnen haar bevoegdheid te blijven, moet de ECB een digitale munt ontwerpen die zo nauw mogelijk aansluit bij de eigenschappen van contant geld,” legt hij uit. “Anonimiteit hoort daar dus bij.”

Conclusie