Kijkers van VTM Nieuws vroegen op 3 juli 2022 aan Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir of de sluiting van varkensboerderijen ten gevolge van het stikstofbeleid niet zou kunnen leiden tot voedseltekorten in België (7:56). Om de uitstoot van stikstofoxiden en ammoniak te verminderen, zouden minimum 41 van de meest vervuilende landbouwbedrijven moeten sluiten tegen 2025.

De sluiting van boerderijen zal volgens Demir niet zorgen voor importering van vlees uit buitenland want “in Vlaanderen worden 2,5 keer meer varkens geproduceerd dan dat we zelf opeten”. Ze deelde de bewering ook op Twitter (gearchiveerd).

Verder in het interview verduidelijkte Demir haar claim: “we eten dus maar ⅓ zelf op en de rest is allemaal voor export. Maar die exportmarkt ligt al jaren stil waardoor de regering de laatste 5 jaar belastinggeld heeft vrij gemaakt om te geven aan de varkensboeren voor onaangeroerde varkenskarkassen. Deze worden dan opgehaald om ze nadien uiteindelijk te verbranden en vernietigen omdat we geen exportmarkt hebben om ze te verkopen” (8:43).

Een kwart van ons varkensvlees is voor eigen consumptie, de rest voor export

Uit de recentste cijfers van Statbel (2022) kunnen we vaststellen dat de Belgische varkensproductie in 2021 zo'n 1.155.773 ton bedroeg waarvan 55.564 ton volledige varkens worden geëxporteerd naar het buitenland. 1.100.209 ton Belgische varkens en een invoer van 39.883 ton buitenlandse varkens worden dan uiteindelijk op Belgische bodem geslacht.

Van deze 1.140.093 ton wordt 856.494 ton geëxporteerd. 283.599 ton is bestemd voor consumptie in België. Uit de cijfers kunnen we dus concluderen dat de Belgische varkensvleesproductie sterk exportgericht is en dat we in België eigenlijk maar een kwart (24%) van ons varkensvlees zelf opeten. De rest is export.

We consumeren niet enkel varkens geslacht in België. Ons land exporteert, maar importeert ook varkensvlees: zo’n 201.000 ton in 2021. In totaal consumeerden de Belgen meer dan 480.000 ton varkensvlees.

Bron: Statbel

Bijna volledige Belgische varkensproductie gebeurt in Vlaanderen

Demir had het in haar bewering over Vlaanderen. Cijfers specifiek voor het Vlaams gewest konden we niet terugvinden, maar bijna de volledige Belgische varkensproductie gebeurt wel in Vlaanderen. In 2020 waren er 5,83 miljoen varkens in Vlaanderen, waarvan een groot deel in West-Vlaanderen. Voor België bedraagt de productie in totaal 6.218.271 varkens. 94% van Belgische varkensproductie bevindt zich dus in Vlaanderen.

Belgische exportmarkt van varkens naar Europa ligt niet stil

Demir stelde daarnaast dat de Belgische exportmarkt al jaren stil ligt. In een open brief reageerde de agrovoedingssector op deze uitspraak. Zij stelden dat de huidige productie in Vlaanderen beantwoordt aan een concrete nood/marktvraag binnen Europa: “we kunnen dus met zekerheid stellen dat we vooral produceren ter bevoorrading van de lokale (Europese) markt”.

België exporteert voornamelijk naar andere Europese landen. Zo zou volgens Belgian Meat Office in 2018 maar liefst 91% naar Europa gaat en slechts 9% daarbuiten. Uit de cijfers van Eurostat, het Europees statistiekbureau, blijkt dat de export in kilogram van Belgisch varkensvlees binnen Europa sinds 2018 toenam met 8%: van 622.000 ton in 2018 naar 674.000 in 2021.

Dit ondanks tussen september 2018 en oktober 2020 de Afrikaanse varkenspest (AVP) opdook in België, wat een grote impact had op de exportmarkt. Zo beperkten 29 landen de import van Belgisch varkensvlees. Momenteel geldt er nog in 8 landen een importban op Belgische varkens, bevestigde het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) aan Factcheck.Vlaanderen.

Fluctuerende export marktwaarde en daling van productiewaarde

Uit cijfers van Eurostat blijkt dat de waarde in euro van de Belgische varkensexportmarkt binnen de EU de afgelopen 5 jaar erg schommelt. Naar schatting zouden de prijzen in België in één jaar tijd al met 17% gedaald zijn. De productie steeg wel licht tussen 2020 en 2021, maar de productiewaarde – de toegevoegde waarde na productie - daalde.

Doordat in China en omliggende landen de varkenspest zwaar heeft huisgehouden, steeg de globale vraag naar varkensproducten uit de EU. Daardoor stegen ook de prijzen. Nadien oefende de marktonzekerheid door de coronacrisis een neerwaartse druk uit op de prijzen. Ook een productieoverschot op de Europese markt, door Europese landen die meer begonnen produceren, trof de Belgische varkensboeren.

De Vlaamse regering nam daarom steunmaatregelen om de crisis voor de varkensboeren te verzachten. Er werd een steunpakket voor duurzame investeringen opgericht en de overheid komt tussen in de kosten van de verwerking van kadavers.

Conclusie

De claim dat België meer dan dubbel zoveel exporteert dan dat het zelf consumeert, klopt. Ongeveer een kwart van het varkensvlees dat we produceren, wordt op Belgische bodem geconsumeerd.

Dat de Belgische export stil ligt, klopt niet helemaal. België exporteert voornamelijk naar landen binnen de EU waar de export sinds 2018 stijgt.