Op X, Telegram en Facebook circuleert een screenshot die afkomstig lijkt te zijn van een artikel van het nieuwsmedium “Flitsnuuws”. Volgens het artikel zou het WEF – het Wereld Economisch Forum – het roer volledig omgooien. Zo zou het bestrijden van mis- en desinformatie op de “hoogste plek staan op de Globale Risico’s Ranglijst en betekent dit dat er direct actie zal moeten worden ondernomen”. Verder zou “internationaal besloten zijn dat per direct alle uitingen van mis- en desinformatie in alle media verboden zijn”. Daarom zouden alle grote mediakanalen “verbonden aan het WEF en Israëlische aandeelhouders (sic)” uit de ether moeten gaan omdat ze “niets anders dan leugens hebben verspreid”.

Screenshot van het bericht op X.

Het nieuwsartikel is verzonnen

Het artikel valt nergens online terug te vinden en ook de nieuwssite ‘Flitsnuuws’ blijkt niet te bestaan. In Nederland was er wel een lokaal nieuwsmedium dat Flitsnieuws heette, maar dat gaat sinds 2018 verder onder de naam Groot Heerenveen.

Op basis van de naam van de auteur en datum in de screenshot kwamen we uit op het Telegramkanaal “Ericzegthet”. Daar werd de foto op 12 januari gedeeld door de beheerder van het kanaal. De post lijkt door de maker humoristisch bedoeld, maar wordt op andere social media gedeeld alsof het echt is. Ondertussen heeft het bericht op X al bijna 40.000 views en honderden reposts en likes

Mis- en desinformatie is het grootste mondiale risico voor de komende twee jaar volgens het WEF

Het WEF publiceerde op 10 januari 2024 het jaarlijkse Global Risks Report 2024. In dat rapport staat inderdaad dat het grootste mondiale risico, verwacht voor de komende twee jaar, mis- en desinformatie is. Bij de risico’s op langere termijn staan extreme weersomstandigheden op één. De resultaten komen voort uit een bevraging binnen het netwerk van het WEF.

Het rapport dient als “een belangrijke oproep tot actie voor een open en constructieve dialoog tussen leiders van regeringen, bedrijven en maatschappelijke organisaties om actie te ondernemen” voor het aanpakken van mondiale risico's op korte en lange termijn.

Maar dat plots mis- en desinformatie in alle media verboden zouden zijn, staat niet in het Global Risks Report. Integendeel, het rapport waarschuwt voor “het versterken van digitaal autoritarisme en het gebruik van technologie om burgers te controleren, waarbij regeringen zelf steeds meer in de positie komen om te bepalen wat waar is”, zoals in bijvoorbeeld Wit-Rusland.

Een eerdere factcheck van factcheck.vlaanderen legde al uit dat het WEF geen formele bevoegdheid heeft om bepaalde standpunten te implementeren.

Maatregelen tegen mis- en desinformatie op nationaal en internationaal niveau

Verschillende nationale overheden namen wel al maatregelen om mis- en desinformatie tegen te gaan. Zo trad onder meer in Frankrijk vanaf december 2018 de ‘loi contre la manipulation de l’information’ in werking: een wet tegen opzettelijke verspreiding van valse berichten, ook wel ‘loi fake news’ of ‘loi infox’ genoemd. Ook in Italië nam de overheid maatregelen: voor de Italiaanse verkiezingen van 2018 werd een online portaal opgezet waar burgers desinformatie aan de politie konden melden. De meldingen werden doorgestuurd naar de Polizia Postale, een eenheid van de staatspolitie die onderzoek doet naar cybercriminaliteit.

Ook op Europees niveau werden verschillende maatregelen genomen om mis- en desinformatie tegen te gaan, zoals onder meer de ‘EU-praktijkcode betreffende desinformatie’. Hierin verbinden de ondertekenaars zich om diverse acties te ondernemen om de problemen van desinformatie aan te pakken.

Op nationaal, Europees en internationaal niveau werden dus verschillende maatregelen genomen tegen mis- en desinformatie, maar dat er internationaal besloten zou zijn per direct alle uitingen van mis- en desinformatie in alle media te verbieden klopt dus niet. “Grote mediakanalen verbonden aan het WEF en Israëlische aandeelhouders” zullen dus niet “op zwart moeten gaan”, zoals in het bericht beweerd wordt.

Neen, koningin Máxima deed geen uitspraken over “gekochte propagandakanalen”

In het bericht staan ook verschillende citaten die afkomstig zouden zijn van de Nederlandse koningin Máxima. Zo zou de koningin stellen dat de “gekochte propagandakanalen zoals de publieke omroepen en de grootste kranten hun geloofwaardigheid kwijt zijn” en vraagt ze zich af of “ze überhaupt wel zullen overleven, zelfs al zouden ze nu wel de waarheid gaan vertellen”. Maar dat heeft de Nederlandse koningin nooit gezegd: van die citaten is nergens iets terug te vinden.

Conclusie

Het klopt dat het World Economic Forum in haar jaarlijkse Global Risks Report voor 2024 verwacht dat het grootste mondiale risico voor de komende twee jaar mis- en desinformatie is. Op nationaal, Europees en internationaal niveau zijn er al maatregelen genomen om mis- en desinformatie tegen te gaan. Maar er is helemaal geen internationaal besluit om per direct alle uitingen van mis- en desinformatie in alle media te verbieden.