Het artikel van Dissident.one doet uitspraken over mRNA-vaccins tegen COVID-19. Daarvan zijn op dit moment twee types in gebruik in België: het Pfizervaccin en het Modernavaccin. Die vaccins zetten cellen aan tot het produceren van één deeltje van het coronavirus, het zogenaamde spike-eiwit of S-eiwit. De vaccins van Pfizer en Moderna doen dat met een vetbolletje waar mRNA in zit. Het mRNA geeft de instructie aan de cel om het S-eiwit aan te maken. De vaccins van Johnson&Johnson en AstraZeneca gebruiken dan weer een onschadelijk virus van een andere “soort” dan het coronavirus SARS-CoV-2. Daar is genetisch materiaal bij gevoegd waar de cel dan mee aan de slag kan om het eiwit te produceren.

Hoe het spike-eiwit werkt

Die genetische informatie van die virussen in de vaccins zijn zodanig aangepast dat ze zich niet kunnen voortplanten en onschadelijk zijn voor de mens. Op die manier worden na vaccinatie cellen, voornamelijk rond de plaats van injectie en in naburige lymfeklieren, aangezet tot het aanmaken van het S-eiwit.

Het immuunsysteem herkent dat eiwit als iets lichaamsvreemd en organiseert een immuunrespons. Dit leidt tot de aanmaak van antistoffen en immuuncellen specifiek gericht op dit eiwit. Daarmee kan later ook het virus geneutraliseerd worden. Het genetisch materiaal uit de vaccins wordt vlot afgebroken door de cellen zelf gedurende de daaropvolgende uren en dagen.

Geen bewijs dat S-eiwitten giftig zijn

Het artikel van Dissident.one verwijst naar uitspraken van de Canadese professor Byram Bridle. Volgens hem zou het S-eiwit “toxische eigenschappen” bezitten en tal van potentieel dodelijke bijwerkingen kunnen veroorzaken. Omdat de eiwitten volgens Bridle veel meer door de bloedbaan zouden circuleren dan aanvankelijk gedacht, zouden ze veel schade kunnen aanrichten.

Bridle baseerde zich voor zijn beweringen naar eigen zeggen op een technisch document dat Pfizer indiende tijdens het goedkeuringsproces van haar vaccin in Japan. Maar Pfizer bevestigde aan persagentschap Reuters dat het document helemaal geen toxische eigenschappen van het S-eiwit vermeldt en Bridle de studie dus wellicht fout interpreteert. De studie bestudeert ratten, die een veel hogere dosis kregen van het vaccin dan zou worden toegediend bij een mens. Tenslotte bekijkt de studie de verspreiding van lipiden, vetten, en niet (spike-)eiwitten in de ratten. Bridle’s uitspraken werden al door meerdere factcheckorganisaties onder de loep genomen.

Ook bewering over bloedklonters ongefundeerd

De spike-proteïnes in mRNA-vaccins zouden ‘bloedklonters en dus trombose veroorzaken’. Tromboses zijn al vaak aangehaald in verschillende discussies rond COVID-19. De ziekte zelf leidt tot hoge kans op klontervorming: daar zijn verschillende redenen voor. Belangrijke factoren zijn onder andere de ontsteking die bij de ziekte hoort, het gebrek aan zuurstof en verstoring van de bloedplaatjes. Die factoren zijn niet of veel minder aanwezig bij de vaccinaties.

Spike-eiwit bij COVID-19 speelt mogelijk rol bij klontervorming

Een studie op muizen, gepubliceerd door het wetenschappelijke tijdschrift Annals of Diagnostic Pathology, toont dat het S-eiwit zelf hier misschien ook toe bijdraagt. Een belangrijke opmerking wel: bij deze studie werd een deel van het eiwit direct in de bloedcirculatie ingespoten. Die procedure verschilt sterk van wat er bij vaccinatie gebeurt. Het spike-eiwit na infectie met COVID-19 en na vaccinatie gedragen zich ook anders in het lichaam. Onder andere daardoor is het niet meteen mogelijk hieruit te concluderen dat de vaccinaties op die manier tromboses kunnen veroorzaken.

Nog geen uitsluitsel over oorzaak bloedklonters bij vectorvaccins

De zeldzame tromboses die vooral bij de vaccins van Johnson&Johnson en AstraZeneca voorkomen worden wellicht op een volledig andere manier veroorzaakt, zo suggereert een studie van het Amerikaanse National Center for Biotechnology Information. Uitsluitsel over het thema bestaat wel nog niet.

De tromboseproblemen hebben te maken met een reactie van het immuunsysteem op een element uit het vaccin en een eiwit dat op bloedplaatjes voorkomt. Dit ziet men ook soms na toediening van bepaalde andere medicijnen. Dit heeft dus weinig te maken met “normale” bloedklonters die men soms krijgt na bijvoorbeeld lange immobilisatie.

Geen bekende gevallen “immuungemedieerde trombose” bij mRNA-vaccins

De mRNA-vaccins worden soms als veiliger aanzien op vlak van tromboses, daar zijn er nog geen bekende gevallen van “immuungemedieerde trombose” zoals bij de vectorvaccins. Er zijn wel case reports over andere zeldzame soorten bloedklonters na vaccinatie met een mRNA-vaccin maar een oorzakelijk verband wordt onwaarschijnlijk geacht.

Vaccins via moedermelk schadelijk voor baby’s? Geen bewijs voor

Het artikel van Dissident.one stelt ook, opnieuw op basis van uitspraken van professor Bridle, dat spike-proteïnes in moedermelk terecht kunnen komen en zo een nefaste impact kunnen hebben op baby’s. Dat zou de conclusie zijn van ‘een andere studie’, al is het niet helemaal duidelijk om welke studie het precies gaat. Volgens het artikel ligt die overdracht van spike-proteïnes aan de basis van ‘soms ernstige bijwerkingen bij baby’s die moedermelk hebben gedronken van gevaccineerde moeders’.

Beperkte klinische studies

Betrouwbare gegevens over het onderwerp zijn beperkt. Volgens een statement van de Academy of Breastfeeding Medicine (ABM), een wereldwijde medische organisatie die zich in borstvoeding specialiseert, is op dit moment weinig klinische informatie beschikbaar over het effect van mRNA-vaccins op baby’s die moedermelk drinken. Dat komt omdat er geen vrouwen die borstvoeding gaven deelnamen aan de klinische proeven met het Pfizervaccin. Wel is het volgens ABM weinig plausibel dat een mRNA-vaccin via borstvoeding schade toebrengt aan baby’s. Niet alleen is het onwaarschijnlijk dat het vaccin in moedermelk terechtkomt. Mocht dat toch gebeuren, dan zou het kind wellicht ‘geen biologische effecten ondervinden.’

Negatief effect weinig waarschijnlijk

Ook andere instanties houden er gelijkaardige visie op na. Verscheidene medische genootschappen uit Italië schreven een artikel over het onderwerp voor het wetenschappelijke tijdschrift Italian Journal of Pediatrics. Volgens dat artikel is de huidige kennis over het onderwerp beperkt maar is het weinig waarschijnlijk dat er voor de baby gezondheidsrisico’s verbonden zouden zijn aan de vaccinatie van de moeder. De nadruk wordt gelegd op de keuze van de moeder in kwestie en haar specifieke omstandigheden. Professor Myriam Van Winckel (UGent), gespecialiseerd in kindergastro-entrologie, bevestigde aan Factcheck.Vlaanderen dat er wellicht geen bewijs bestaat voor de bewering van Dissident.one.