Volgens alternatieve nieuwssites zijn de nieuwe goedgekeurde boosters tegen het coronavirus niet op mensen getest, maar enkel op 8 muizen. De realiteit is echter complexer.

Geen reden te denken dat aangepaste vaccins andere bijwerkingen hebben

De vaccins die we tot nu toe gebruikten, hebben bijwerkingen. Het gaat voornamelijk om tijdelijke symptomen zoals spierpijn, pijn op de plek van inspuiting en vermoeidheid die doorgaans niet langer dan enkele dagen duren. De oorzaak hiervan is de productie van lichaamsstoffen die de immuunrespons in gang zetten. Zo’n bijwerkingen zijn een teken dat het vaccin zijn werk doet.

In uiterst zeldzame gevallen kunnen vaccins ook ernstigere bijwerkingen hebben, zoals de hartaandoening myocarditis. Hoe die myocarditis precies ontstaat, is nog niet volledig duidelijk. Mogelijks spelen hormonale, genetische en moleculaire factoren een rol. Wel is het duidelijk dat COVID-19 zelf vaker myocarditis veroorzaakt dan de vaccins ertegen. De myocarditis veroorzaakt door COVID-19 is gemiddeld ook ernstiger. 

Modernavaccin tegen omikron en de originele virusstam uitvoerig getest

Recent kwamen verschillende aangepaste boosters tegen de nieuwe virusvarianten op de markt. Één daarvan is een aangepast vaccin ontwikkeld door Moderna. Dit werkt volgens dezelfde technologie als hun originele coronavaccin, maar bevat minder mRNA.

De onaangepaste boosterdosis bevatte al de helft van het mRNA van de twee basisvaccins (50 microgram in plaats van 100µg). De aangepaste boosterdosis bevat 25µg van het originele mRNA in combinatie met 25µg van het mRNA gebaseerd op de omikronstam BA.1.

Dit aangepaste vaccin werd getest op honderden mensen. Grotere studies zijn nog lopende. Uit het onderzoek blijkt dat er voor bijwerkingen geen opmerkelijke verschillen zijn vergeleken het originele Modernavaccin. Wel blijkt dat het aangepaste vaccin voor een betere antilichaamrespons zorgt tegen de omikronvarianten.

Er zijn verschillende boosters van Pfizer op de markt

Pfizer ontwikkelde een nieuwe booster gericht op twee coronavarianten. Het bevat mRNA identiek aan de originele Pfizervaccins tegen Covid, maar ook mRNA gebaseerd op de BA.4- en BA.5-varianten. BA.4 en BA.5 zijn de omikronvarianten die momenteel het meest circuleren in België. Hun S-eiwitten zijn identiek met de oudere BA.1-variant.

De nieuwe Pfizerbooster werd eerst goedgekeurd in de Verenigde Staten. In Europa werd dit vaccin op 12 september 2022 goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenbureau.

Ook het vaccin dat zich richt tot de originele virusstam en de BA.1-variant werd goedgekeurd. Die variant is al iets ouder, maar toont nog heel wat gelijkenis met de huidig circulerende varianten. Hier zit telkens tweemaal 15µg mRNA in.

Pfizerbooster gericht op BA.1 uitgebreid getest op mensen

Zowel de Pfizervaccins tegen BA.1 als de originele virusstam zijn op honderden mensen getest. Daarbij lijken er geen andere bijwerkingen op te treden. Hoewel nog niet alle studiedata publiek beschikbaar zijn op het moment van schrijven. 

Het onderzoek toont aan dat de antilichaamrespons na zo’n vaccinatie niet alleen beter gericht is tegen de BA.1-variant, maar ook tegen de BA.4- en BA.5-varianten. De vaccins zouden dus beter kunnen beschermen tegen besmetting met de nieuwe varianten. Hoe effectief de bescherming is, moet blijken uit verder onderzoek.

Verder onderzoek naar Pfizerbooster gericht op BA.4/BA.5 lopende

De aangepaste booster tegen BA.4/BA.5 bevat mRNA gericht op de originele virusstam, maar ook mRNA gericht op de nieuwe virusvarianten. De vaccinstudies op mensen voor dat vaccin lopen nog. Daar zijn op het moment van schrijven nog geen resultaten over beschikbaar.

De reden dat de Food and Drug Administration in de VS en het Europees Geneesmiddelenbureau dit vaccin toch al toelaten, komt enerzijds door de nood aan aangepaste vaccins. Anderzijds blijkt de veiligheidsdata rond deze gemengde booster geruststellend. De beschikbare data wijzen ook op een hogere werkzaamheid tegen de nieuwste varianten.

De preklinische data, moleculair onderzoek en dierenstudies wijzen er volgens de instanties op dat de boosters, net als het originele vaccin, veilig zijn. Van het originele vaccin was dit al geweten uit grote studies in de “echte wereld”. Dat ook de op BA.1-gebaseerde vaccins veilig zijn, volgens de eerste grote studies op mensen, leidde ertoe dat de instanties het vaccin gericht op de originele virusstam en BA.4/BA.5 goedkeurden.

Er werden inderdaad ook dierenproeven gedaan op acht muizen. Maar de data waarop men zich baseert om dit vaccin toe te laten, is dus uitgebreider. 

Werkwijze verschilt niet veel van bij jaarlijkse aanpassingen griepvaccins

De werkwijze om aangepaste vaccins goed te keuren, is niet uitzonderlijk. Het is vergelijkbaar met hoe griepvaccins jaarlijks worden goedgekeurd. Deze worden elk jaar aangepast naar de te verwachten griepvarianten die zullen circuleren in de winter.

De data die nu beschikbaar is voor de nieuwe boosters, zowel van Moderna als Pfizer, is in principe al meer dan voldoende om een griepvaccin aan te passen. De veiligheid wordt wel steeds opgevolgd in verdere studies en via systemen om bijwerkingen te rapporteren.

Conclusie

Zowel voor de aangepaste booster van Moderna als de booster van Pfizer (tegen BA.1) is er data van studies op mensen die de veiligheid en werkzaamheid ervan aantonen. Voor de booster van Pfizer tegen de BA.4/BA.5-varianten zijn de studies nog lopende.

Volgens het Europees Geneesmiddelenbureau is er geen reden om aan te nemen dat de nieuwe boosters minder veilig zouden zijn dan de originele vaccins. Ze baseren zich op wat we weten over de mRNA-vaccins uit andere studies, aangevuld met dierenproeven, om het als veilig en effectief te beschouwen. Het proces is te vergelijken met de jaarlijkse griepvaccins, waarbij ook nood is aan aangepaste vaccins.