1 op 4 sociale woningen gaan naar vreemdelingen terwijl 153.910 mensen op de wachtlijst staan, zegt Vlaams Belang op Facebook naar aanleiding van het nieuws dat de wachtlijsten voor sociale woningen langer zijn geworden. Klopt dat?

Ook vreemdelingen staan op de wachtlijst

De Facebookpost van Vlaams Belang lijkt een tegenstelling te maken tussen de mensen die sociale woningen krijgen (vluchtelingen op een boot in de Middellandse Zee) en de mensen op de wachtlijst (een meisje met blond haar). In werkelijkheid staan er zeker ook “vreemdelingen” op die wachtlijst. De Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) heeft de nationaliteit van kandidaat-huurders bijgehouden tot 2016 en in dat jaar stonden ongeveer 29 procent mensen op de lijst die niet de Belgische nationaliteit hadden, waarvan een kwart EU-burgers zijn. In bijvoorbeeld 2013 was het aantal niet-Belgen op de wachtlijst nog 25 procent. We zien dus een lichte stijging van niet-Belgen die aanspraak willen maken op een sociale woning. Bij het toekennen van sociale woningen worden niet-Belgen of vluchtelingen niet bevoordeeld maar ook niet benadeeld.

Er zijn ook Europese burgers bij de “vreemdelingen” die een sociale woning krijgen

De 1 op 4 vreemdelingen waar Vlaams Belang zich op baseert, is terug te vinden in een parlementaire vraag van Tom van Grieken aan Liesbeth Homans van 5 juli 2018 ( nr. 554 ). Daarin vraagt hij aan de minister van wonen om o.a. het aantal sociale woningen bekend te maken dat in 2017 toegewezen werden aan Belgen en aan vreemdelingen. Deze cijfers komen van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) en agentschap Wonen-Vlaanderen.

Uit de parlementaire vraag blijkt dat in 2017 ongeveer 20 procent van de sociale woningen naar niet- Belgen is gegaan. Belangrijk: van nog eens 9,6 procent van de toewijzingen is de nationaliteit onbekend. Dat komt onder meer omdat sommige huisvestingsmaatschappijen de nationaliteit niet bijhouden. Het aandeel niet-Belgen kan dus nog een stukje hoger uitvallen. De 20 procent die zeker naar niet-Belgen is gegaan, gaat voor alle duidelijkheid over de nieuwe toewijzingen van sociale woningen in 2017. Om te kaderen: in 2016 ging nog ongeveer 26 procent van de toewijzingen naar niet-Belgen. 2017 kent dus een daling van zowat 6 procent tegenover het jaar voordien.

De categorie ‘vreemdeling’, waar Vlaams Belang gebruik van maakt, is ingedeeld in EU burgers, niet- EU burgers en onbekend. Bijna één vijfde van de ‘vreemdelingen’ waarnaar Vlaams Belang verwijst, behoort tot de groep ‘EU- burgers’ en één derde behoort tot de groep “onbekend”. Nogmaals, hun nationaliteit is “onbekend” onder meer omdat sommige huisvestingsmaatschappijen de nationaliteit simpelweg niet bijhouden. Bij die groep “onbekend” zitten dus allicht ook veel Belgen.

Het is niet correct om verschillende data met verschillende jaren te vergelijken

In elk oneven jaar “actualiseren” de huisvestingsmaatschappijen hun wachtlijsten. Dat betekent dat ze nagaan of iedereen nog wel aan de inkomensvoorwaarden voldoet en of hij of zij nog wel geïnteresseerd is. In oneven jaren ligt het aantal namen op de wachtlijst daardoor altijd wat lager. Aangezien Vlaams Belang cijfers van 2017 gebruikt voor zijn “1 op 4- claim”, was het eerlijker geweest om ook voor de cijfers van de wachtlijst 2017 te gebruiken in plaats van 2018. Dat cijfer ligt lager, namelijk op ongeveer 137.000 in plaats van op 153.000.

Bewoners van sociale woningen zijn voor 15 procent niet-Belgen

In ons land waren er in 2018 zo’n 156.000 sociale woningen. Daarvan staan er meer dan 11.000 leeg door renovaties, doordat ze op een volgende huurder wachten of doordat ze onbewoonbaar zijn verklaard. Hiervan wordt zo’n 15 procent bewoond door niet-Belgen. In ongeveer 2 procent van de gevallen is de nationaliteit onbekend is. De VMSW benadrukt dat dit niet per se betekent dat dit over niet- Belgen gaat, het komt opnieuw omdat sommige sociale huisvestingsmaatschappijen de nationaliteit gewoon niet bijhouden. Dat betekent dat in ongeveer één op de zes sociale woningen een niet-Belg woont. Van die niet-Belgen is nog eens een groot deel EU-burger. Kortom, in 2017 was ongeveer 10 procent van de sociale woningen met zekerheid bewoond door niet-Europese vreemdelingen, waaronder erkende vluchtelingen.

Woningen weigeren aan “vreemdelingen” is niet eenvoudig

Op het gebied van nationaliteit is de enige voorwaarde dat je ingeschreven moet zijn in het bevolkingsregister of vreemdelingenregister. Wanneer je aan de voorwaarden voldoet om  ingeschreven te worden, dan staat in het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie het volgende: “Eenieder die legaal in de Unie verblijft en zich daar legaal verplaatst, heeft recht op sociale zekerheidsvoorzieningen en sociale voordelen overeenkomstig het recht van de Unie en de nationale wetgevingen en praktijken”.

Het is dus belangrijk om te weten dat wanneer een Nederlander o.a. aan de voorwaarden voldoet om in België in het bevolkings- of vreemdelingenregister ingeschreven te worden, hij of zij dus ook aanspraak kan maken op een sociale woning. Soortgelijke wetgeving is ook terug te vinden in de omgekeerde richting m.a.w. een Belg zou ook als vreemdeling een sociale woning kunnen aanvragen in Nederland als hij of zij voldoet aan alle voorwaarden. Het hangt daarbij dus sterk af van de wetgeving die geldt in het land waar de sociale woning is aangevraagd. Uit de parlementaire vraag blijkt dat de top 3 van het aantal toewijzingen in 2017 bestaat uit mensen die afkomstig zijn van Marokko, Nederland en Afghanistan.

Het aantal niet-Belgen in sociale woningen is de afgelopen jaren vrij constant gebleven

De wachtlijsten groeien. Zowel voor Belgen als voor niet-Belgen worden ze langer.  Maar er is geen significante stijging vast te stellen in het aandeel van de niet- Belgen die een sociale woning gekregen hebben. Het aandeel niet-Belgen in de Vlaamse sociale woningen ligt al jaren rond de 15 procent. Dat wijst erop dat er een heel groot deel van de niet-Belgen wel op de wachtlijst staan, maar uiteindelijk slechts een klein deel ook effectief een sociale woning krijgt. De criteria zijn voor iedereen dezelfde en het statuut van erkende vluchteling geeft je ook geen voorrang: zij komen ook gewoon op de wachtlijst terecht. Op basis van de gegevens van de VMSW en eigen berekeningen is onderstaande grafiek een weergave van het aandeel niet- Belgen over de jaren heen.

Conclusie

Het cijfer van Vlaams Belang klopt niet voor het totaal van de sociale woningen in Vlaanderen.  Van het totale aantal sociale woningen wordt er ongeveer 15 procent, dus minder dan 1 op 6, bewoond door niet- Belgen. Dat cijfer is al jaren constant. Van die niet-Belgen is dan nog eens een kwart EU-burger.

Als we alleen kijken naar 2017, dan klopt het cijfer ongeveer. Er zijn zowat 20 procent van de sociale woningen met zekerheid toegekend aan niet-Belgen. Eerder 1 op 5 dus, dan 1 op 4. Van de niet-Belgen die een sociale woning kregen in 2017, zijn dan nog eens bijna een vijfde EU-burgers. In de categorie “onbekend” kunnen ook nog een aantal niet-Belgen zitten, maar ook nog een deel Belgen. Vlaams Belang telt deze groep onterecht volledig mee als niet-Belgen bij hun “1 op 4- argument”. Maar goed, in 2017 was dus 20 procent van de mensen die een sociale woning toegewezen kregen, met zekerheid geen Belg.  In vergelijking met 2016 is dat een daling van bijna 6%.

De tegenstelling tussen “vreemdelingen” die sociale woningen krijgen en “onze mensen” op de wachtlijst, is hoe dan ook niet echt fair weergegeven.