Op sociale media gaat een filmpje rond dat als bewijs zou dienen voor verkiezingsfraude in de Franse presidentsverkiezingen van 24 april 2022, waarin Emmanuel Macron won van Marine Le Pen. Zo ziet iemand op Twitter “de eerste bewijzen van verkiezingsfraude…De stembiljetten voor #LePen zaten in speciale enveloppen en waren opzettelijk bevuild en gescheurd waardoor ze ongeldig verklaard worden”. Iemand anders heeft het over “meldingen van fraude bij de Franse verkiezingen, ‘gescheurde post stembiljetten’”.

Het bericht gaat niet enkel in het Nederlands rond. Een veelvoorkomende, vertaalde tekst dat oorspronkelijk wellicht in het Duits verscheen, circuleert met het filmpje onder meer in het Nederlands, Portugees en Engels.

Ook op andere sociale media, zoals Telegram en Reddit, verscheen het filmpje.

Filmpje toont man die stembrieven opent

In Frankrijk ontvangen stemgerechtigden op voorhand een stembrief met daarin biljetten met de naam van de kandidaten op, in dit geval Marine Le Pen en Emmanuel Macron. In het kiesbureau dienen kiezers achter een gordijn het biljet van de kandidaat die zij verkiezen in een envelop te plaatsen. Die envelop gaat daarna in de stembus.

Op het filmpje zien we een man die 3 stembrieven van zijn familie opent, waarbij het stembiljet van Marine Le Pen onderaan steeds een klein scheurtje bevat. Het oorspronkelijke filmpje verscheen op 22 april op YouTube waarna het een eigen leven ging leiden op sociale media.

Stembureaus voorzien zelf steeds reservebiljetten

Franse factcheckers van AFP en Libération onderzochten het filmpje en vonden dat de man op het filmpje in het Noorddepartement woont. De instanties van dit departement bevestigden dat er in enkele gemeenten meldingen waren van lichtbeschadigde biljetten. De schade was echter te miniem om te spreken van ongeldige biljetten.

Bovendien kunnen in het stembureau zelf ook steeds biljetten worden gebruikt in het geval dat de ontvangen biljetten verloren of beschadigd zouden zijn. Het Noorddepartement liet aan AFP weten dat de biljetten in de stembureaus geen sporen van schade bevatten.

AFP had ook contact met de man die het filmpje maakte. “Het doel van mijn video was vooral om mijn familieleden te waarschuwen om geen gebruik te maken van biljetten die gescheurd waren”, vertelde hij. Het biljet met het scheurtje gebruikte hij uiteindelijk niet. Hij bracht zijn stem uit met een van de nieuwe biljetten die het stembureau had voorzien.

Stemmen via post niet mogelijk in Frankrijk

Verschillende berichten op sociale media spreken over ‘post stembiljetten’. Zoals eerder aangehaald, stemmen Fransen net zoals in België door hun stem uit te brengen in een stembureau. Postaal stemmen in Frankrijk is niet mogelijk. Het werd afgeschaft in 1975.

Scheurtje maakt biljet niet ongeldig

Aan AFP vertelde het Ministerie van Binnenlandse Zaken van Frankrijk dat zolang er geen sprake is van “tekens van herkenning”, en de stem duidelijk leesbaar is, er geen sprake is van ongeldigheid. Ook aan factcheck.vlaanderen bevestigde de persverantwoordelijke van het Ministerie op 27 april via mail dat “een scheur aan de rand van het stembiljet geen reden voor ongeldigheid mag zijn”.

Binnenlandse Zaken voegde toe dat, gezien de grote schaal van productie, het “best mogelijk is dat stembiljetten af en toe drukfouten vertonen, zeker indien de verwerking machinaal gebeurt”. Ze benadrukten tot slot dat bij een beschadigd biljet de kiezer altijd een nieuw biljet wordt aangeboden in het stembureau. Waarvan de man in het filmpje dus gebruik maakte.

Stembiljetten worden in Frankrijk manueel geteld door vrijwilligers in de stembureaus. Een machine telt stemmen ook na, maar dit dient enkel als controle. De officiële resultaten bevatten de manueel getelde stemmen. Op het met de hand tellen heeft een klein scheurtje dan ook geen impact.

2,25% van de stemmen waren ongeldig

In de afgelopen verkiezingen waren zo’n 790.000 stemmen ongeldig, wat overeenkomt met 2,25% van de binnengebrachte stemmen. Dat is minder dan de kloof tussen Macron en Le Pen, wat een verschil van ongeveer 5.480.000 stemmen bedroeg.

Ongeldige stemmen zijn onder meer stembiljetten die zonder envelop werden ingediend of waarbij de naam van de kandidaat doorstreept werd.