Tijdens de plenaire zitting van 16 februari in het federale parlement zei Jean-Marie Dedecker dat 80% van de asielaanvragers jonge mannen zijn. Hij deed de uitspraak in een vraag aan eerste minister Alexander De Croo over ‘de ontruiming van een Brussels kraakpand en de verplaatsing van de problemen naar Vlaanderen’. Als onafhankelijk Kamerlid (verkozen op de lijst van N-VA) maakt Dedecker deel uit van de oppositie. Vanuit deze positie formuleerde hij in het federale parlement kritiek op het huidige asielbeleid:

“In 2017 kreeg de heer Francken 260 miljoen euro voor asielopvang. U krijgt nu 703 miljoen, dat is drie keer zoveel. Ondertussen tiert de mensenhandel welig voort. Van de aanvragers zijn 80% jonge mannen die eerder gelukszoekers zijn dan asielzoekers.”

Minder dan 80% van de asielaanvragers zijn mannen

Eerder werden al gelijkaardige uitspraken gedaan door verschillende politici. In aanloop van de verkiezingen van 2019 schreef VRT NWS deze factcheck over de bewering van Theo Francken dat 80 tot 90 procent van de asielzoekers alleenstaande mannen zijn. Zij concludeerden toen dat tussen 2012 en 2019 het aandeel alleenstaande mannen tussen de 30 en de 44 procent schommelde.

De uitspraak van Dedecker gaat echter uitsluitend over het geslacht en de leeftijd van de asielaanvragers, niet over hun burgerlijke staat of hun reisgezellen. Het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) publiceert maandelijks asielstatistieken, maar vermeldt daarin niets over geslacht of leeftijd.

In hun jaaroverzichten staat wel informatie over geslacht. Daaruit blijkt dat in 2022 71% van de asielaanvragers mannen waren. Van de 36.871 personen die een verzoek om internationale bescherming indienden, gaat het over 26.045 mannen en 10.826 vrouwen.

De cijfers van 2021 tonen eenzelfde balans: toen dienden in totaal 25.971 personen een verzoek om internationale bescherming in, waarvan 72% mannen. Uit deze data kunnen we concluderen dat het onmogelijk is dat 80% van de asielaanvragers jonge mannen zijn.

37% van de asielaanvragers zijn jonge mannen (18-34 jaar)

Omdat recente statistieken waarin geslacht en leeftijd gecombineerd worden niet voorhanden zijn, vroeg factcheck.vlaanderen de benodigde data op bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). Zij zijn verantwoordelijk voor de registratie van de asielaanvragen. De woordvoerster van DVZ bezorgde ons de onderstaande informatie.

In januari en februari 2023 dienden in totaal 5.184 personen een verzoek om internationale bescherming in. 3544 daarvan waren mannen — dat is 68% — en 1.640 waren vrouwen – 32%. Het aantal jonge mannen in de leeftijdsgroep 18-34 jaar bedraagt 1910 personen, wat goed is voor 37% van alle asielaanvragers.

Aangezien de meest recente cijfers van 2023 slechts twee maanden beslaan, en dus minder representatief zijn, baseren we ons voor deze factcheck op de cijfers van 2022. In dat jaar dienden 13.666 jonge mannen (18-34 jaar) een verzoek om internationale bescherming in. Dat is meer dan de helft van de mannelijke asielaanvragers. In totaal dienden 36.871 personen een aanvraag in dat jaar. Het aantal jonge mannen bedraagt dus 37% en stemt overeen met de voorlopige cijfers van 2023.

Verzoeken om internationale bescherming per leeftijd en geslacht. Bron: DVZ.

Geen cijfers over leeftijd en geslacht ‘ontheemde’ asielzoekers

factcheck.vlaanderen nam contact op met Dedecker om meer duidelijkheid te verkrijgen over zijn stellingen. Per email deelde hij ons mee dat hij doelde op “de ‘ontheemde’ asielzoekers die in de kraakpanden of in de tentenkampen langs het kanaal een tijdelijk onderdak zochten. 80% daarvan zijn jonge mannen tussen de 18 en 30 jaar.” Eerder verscheen een gelijkaardige bewering in de wekelijkse column van Dedecker op Knack.be.

Dedecker en zijn medewerkers gaven geen bron mee voor deze claim. Op de vraag waar de percentages vandaan komen, ontvingen we geen antwoord. factcheck.vlaanderen nam daarom contact op met Fedasil, het Federaal Agentschap voor de Opvang van Asielzoekers, maar ook daar konden ze geen cijfermateriaal voorleggen over de leeftijd en het geslacht van ‘ontheemde’ asielzoekers.

Meest kwetsbaren krijgen voorrang voor beschikbare plaatsen

Fedasil laat weten dat niet alle ‘ontheemde’ asielzoekers die tijdens de procedure op een opvangplaats moeten wachten, leven in tenten of kraakpanden. Sommigen doen beroep op hun eigen netwerk, hebben eigen opvangmogelijkheden of kunnen terecht in de daklozenopvang. Daarnaast bevinden niet alle mensen die in tentenkampen of kraakpanden verblijven zich in een asielprocedure.

Wettelijk hebben asielzoekers vanaf hun registratie recht op materiële hulp tijdens hun asielprocedure. Fedasil kampt sinds mei 2021 met een tekort aan opvangplaatsen, waardoor sommige asielzoekers in afwachting buiten slapen of hun toevlucht elders zoeken.

Fedasil werd naar eigen zeggen inmiddels 6665 keer veroordeeld door de rechtbank, omdat het de wettelijk gegarandeerde asielopvang niet verleent. De dwangsommen die Fedasil hiervoor opgelegd kreeg, werden vorige maand in theorie geschat op 278,5 miljoen euro. Omdat Fedasil deze dwangsommen niet betaalde, besliste een beslagrechter om over te gaan tot de inbeslagname van een reeks ‘niet essentiële’ goederen bij hun hoofdzetel.

Omwille van de verzadiging van het opvangnetwerk wijst Fedasil de beschikbare plaatsen eerst toe aan de meest kwetsbare mensen. Bij die groep horen onder meer niet-begeleide minderjarigen, vrouwen en gezinnen met kinderen. Om die reden zijn jonge en alleenstaande mannen oververtegenwoordigd binnen de groep asielaanvragers die (nog) geen opvang kregen en bijgevolg hun toevlucht zoeken in kraakpanden of tentenkampen.

Conclusie

Niet 80%, maar 37% van de asielaanvragers zijn jonge mannen tussen de 18 en 34 jaar. Jonge en alleenstaande mannen zijn wel oververtegenwoordigd bij de ‘ontheemde’ asielzoekers die hun toevlucht zoeken in kraakpanden of tentenkampen. Dat komt omdat Fedasil de beschikbare opvangplaatsen eerst toewijst aan de meest kwetsbare mensen.